دوران پس از زایمان مرحله‌ای بسیار مهم در زندگی خانم‌هایی است که به تازگی مادر شده‌اند؛ بلافاصله بعد از تولد نوزاد شروع می‌شود و به مدت ۶ الی ۸ هفته به طول می‌انجامد. در این دوران ضروری است که به شدت از بدن خود مراقبت کنید و با استراحت، تغذیه و خواب کافی، بدن خود را ریکاوری کنید.
مادران در در حالی باید خود را با شرایط جدید تطبیق دهند که تغییرات روحی و جسمی فراوانی را تجربه خواهند کرد. در بیشتر آداب و رسوم و مذاهب، ۴۰ روز اول پس از زایمان از اهمیت بالایی برخوردار است و مادر باید به طور جدی تنها به استراحت برای بهبودی و پیوند با کودک بپردازد.
اگر تا کنون با ما همراه بوده‌اید احتمالا یا به تازگی مادر شده‌اید یا به زودی این اتفاق دل‌انگیز را تجربه خواهید کرد. ضمن تبریک از شما دعوت می‌کنم در ادامه با ما همراه باشید تا با مشکلات این دوران و راه‌های مقابله و مراقبت‌های بعد از زایمان به خوبی آشنا شوید.
بعد از تولد نوزاد چه تغییراتی را تجربه خواهید کرد؟
دوره پس از زایمان علاوه بر شادی و لذتی که کودک با خود به همراه می‌آورد، با مجموعه‌ای از چالش‌های خاص خود همراه است و بعضی از زنان با طوفانی از تحولات جسمی و عاطفی روبرو خواهند شد. رعایت بعضی نکات می‌تواند ناخوشی‌های حاصله را به حداقل رساند.
تغییرات فیزیکی مادر بعد از زایمان
تغییرات وزن: افزایش وزن یکی از مهم‌ترین تغییرات بدنی دوران بارداری است. زایمان سبب کاهش مقداری از اضافه وزن دوران بارداری می‌شود؛ اما بدانید که کاهش وزن یک اتفاق یک شبه نیست و لازم است کمی صبور باشید. تغذیه کودک با شیر مادر به افزایش سرعت کاهش وزن کمک خواهد کرد.
درد پستان: چند روز بعد از تولد نوزاد، سینه مادر از شیر پر می‌شود که ممکن است این تجمع شیر ناراحت کننده باشد. از کمپرس گرم یا سرد برای بهبود این علائم استفاده کنید. علاوه بر آن شیردهی به نوزاد نیز سبب درد نوک پستان خواهد شد که به مرور زمان درد به خودی خود از بین می‌رود. از کرم‌های مناسب سینه می‌توان برای کاهش درد و ترک خوردگی نوک پستان استفاده کرد
یبوست: فرقی نمی‌کند که زایمان طبیعی داشته‌اید و یا عمل سزارین انجام داده‌اید؛ احتمال اینکه دچار یبوست شوید زیاد است. این ممکن است به دلیل استفاده از مکمل آهن و یا ترس از اجابت مزاج به دلیل درد در ناحیه لگن اتفاق بیافتد.
عرق کردن: گرم شدن‌های ناگهانی و عرق کردن، تجربه ناخوشایندی است که بیشتر مادران آن را تجربه خواهند کرد.
درد رحمی: کوچک شدن رحم بعد از زایمان سبب گرفتگی‌های عضلانی می‌شود که این درد به مرور زمان فروکش خواهد کرد؛ در مورد دارو‌های ضد درد می‌توانید از متخصص زنان کمک بخواهید.
درد کف لگن: از دیگر عوارض جسمی بعد از زایمان، درد کف لگن است؛ کمپرس سرد و نشستن روی بالش‌های مخصوص باعث تخفیف درد می‌شود.
ترشحات واژینال: معمولاً دو تا چهار هفته پس از زایمان، خونریزی وجود دارد که سبب می‌شود بدن شما خون و بافت را از رحم خارج می‌کند. در صورتی که خونریزی زیاد باشد باید دکتر زنان خود را مطلع کنید. استفاده از پد برای این دوران توصیه می‌شود، زیرا استفاده از تامپون خطر عفونت را افزایش می‌دهد.
بی اختیاری ادرار: زایمان معمولا سبب ضعیف شدن ماهیچه‌های کف لگن می‌شود که بی اختیاری ادرار را به همراه دارد. این مشکل در زایمان طبیعی به ویژه زمانی که از فورسپس استفاده می‌شود رایج است.
ریزش مو: ریزش مو معمولا در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی اتفاق می‌افتد که این روند معمولا تا ۵ ماه بعد از زایمان طبیعی است
تغییرات روحی بعد از زایمان
تغییرات روحی بعد از تولد کودک در مادران یک اتفاق طبیعی است و ممکن است تا حدود دو هفته مادر را درگیر علائمی مثل اضطراب، بی‌خوابی، ناراحتی و تغییرات خلق و خو کند. حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد مادران این علائم را تجربه خواهند کرد.
افسردگی بعد از زایمان با مورد اول متفاوت است و زمانی که علائم روحی بیش از ۲ هفته به طول انجامد، این گزینه مطرح می‌شود.
مادران دچار افسردگی، بعد از زایمان ممکن است علائمی مثل احساس گناه، عدم تمایل به فعالیت‌های معمول، بی علاقگی به نوزاد و حتی افکار آسیب رساندن به نوزاد را تجربه کنند که حتما نیاز به بررسی‌های پزشکی دارند.
کج خلقی و زود رنجی، بی ثباتی خلق و خو و احساس ناراحتی طولانی مدت از دیگر علائمی است که ممکن است اتفاق بیفتد.
مراقبت‌های لازم بعد از زایمان
- استراحت کافی: از آنجایی که کودک معمولا هر ۳ ساعت نیاز به رسیدگی دارد؛ بهتر است الگوی خواب خود را با کودک تنظیم کنید تا بتوانید به اندازه کافی بخوابید.
- مواد غذایی مقوی: یک رژیم غذایی سالم، کلید اصلی سلامتی برای مادرانی است به نوزادشان شیر می‌دهند؛ رژیم غذایی خود را با غلات، سبزیجات، لبنیات، میوه‌ها، حبوبات و پروتئین تکمیل کنید. همچنین رژیم غذایی شما باید سرشار از پروتئین، آهن و کلسیم باشد.
برای مقابله با یبوست نیز از خوردن مواد سرشار از فیبر و مایعات کافی غافل نشوید.
- ورزش کردن: سعی کنید تمرینات ورزشی سبک انجام دهید و روزی یک بار حتما از منزل خرج شوید. انجام تمرینات کیگل نیز برای تقویت عضلات ناحیه لگن توصیه می‌شود.
در صورتی که سزارین انجام داده‌اید حتما قبل از شروع فعالیت با متخصص زنان خود مشورت نمائید.
- مراقبت از ناحیه میان دوراه (پرینیوم) : در ۲۴ ساعت اولیه کمپرس یخ و بعد از آن استفاده از تشت آب گرم (در صورت اجازه دکتر زنان) به ویژه بعد از اجابت مزاج، برای ترمیم سریع‌تر زخم‌ها کمک کننده است. از ایستادن و نشستن طولانی پرهیز کنید و بیشتر به پهلو دراز بکشید.
- برای بهبود زخم سزارین، یک بار در روز ناحیه جراحی را با آب و صابون شستشو دهید و از کرم‌های حاوی آنتی‌بیوتیک استفاده کنید.
- مراجعه به پزشک و بررسی بعد از زایمان: ارتباط خود را با متخصص زنان حفظ نمائید و حتما در فواصل تعیین شده برای معاینات بعد از زایمان مراجعه کنید تا هر چه سریع‌تر بهبود یابید.
نتیجه گیری و جمع بندی
به خاطر داشته باشید علائمی که در این مقاله به آن پرداخته شد؛ از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و سرعت بهبودی نیز با توجه به شرایط بیمار و نوع زایمان، متغیر خواهد بود. داشتن آگاهی لازم در مورد علائم و مراقبت‌های بعد از زایمان برای مادران باردار و همسرانشان لازم و ضروری است. دکتر مریم غلامپور، متخصص زنان و زایمان در کرج، همراه شماست تا این دوران پر تلاطم را با آرامش سپری نمایید.
بدون دیدگاه