عفونت کلیه در دوران بارداری؛ علل و درمان

عفونت کلیه در دوران بارداری با عنوان پیلونفریت نیز یاد می‎شود.  این بیماری می‎تواند به صورت حاد و یا مزمن بروز کند. این عفونت می‎تواند یک و یا هر دو کلیه را درگیر نماید.

عفونت‌های دستگاه ادراری در دوران بارداری بیشتر دیده می‌شوند. این امر به دلیل تغییراتی است که در بدن مادر رخ می‎دهد. پیلونفریت یکی از جدی‌ترین انواع عفونت ادراری است که می‌تواند منجر به بستری شدن فرد در بیمارستان شود.

این بیماری زمانی رخ می‌دهد که عوامل بیماری‌زا مانند  باکتری به سمت بالای مثانه شروع به حرکت کرده و بوسیله حالب به کلیه‎ ها راه پیدا می‌کنند.

 حالب‌ها ادرار را از کلیه به مثانه  منتقل کرده و از طریق مجرای ادرار دفع میشود. در دوران بارداری، غلظت بالای هورمون پروژسترون می‌تواند از انقباض این مجاری جلوگیری کند.

همچنین، با بزرگ شدن رحم در دوران بارداری، حالب‌ها تحت فشار قرار خواهند گرفت. این تغییرات منجر به  ایجاد مشکلاتی در تخلیه مناسب ادرار از کلیه‌ها شده و باعث راکد ماندن آن خواهند شد.

به دلیل شیوع بیشتر عفونت ادراری در زنان باردار و خطر تبدیل به پیلونفریت در تمام خانمهای باردار در اوایل بارداری و در ماه هفتم حتما آزمایش ادرار از مادر گرفته میشود و در بقیه بارداری در صورت داشتن علایم ادراری مجددا باید آزمایش ادرار انجام شود.

در نتیجه ، ممکن است باکتری‌های مثانه به جای اینکه از سیستم ادراری خارج شوند، به کلیه‌ها مهاجرت کنند.

این امر باعث ایجاد عفونت کلیه در دوران بارداری خواهد شد.  رایج‎ترین نوع این باکتری‌ها، باکتری اشریشیا کلیE. coli) ) است. باکتری‌های دیگر مانند Klebsiella pneumoniae ، انتروکوک ، استرپتوکوک و استافیلوکوک نیز می‌توانند باعث عفونت کلیه شوند.

علائم عفونت کلیه در دوران بارداری چیست؟

علائم معمولاً طی دو روز پس از عفونت ظاهر خواهند شد. به طور معمول، اولین نشانه عفونت کلیه در بارداری، تب بالا است. در این حالت بدن دمایی بیش از 38.9 درجه سانتیگراد خواهد داشت.

تب می‌تواند همراه با لرز و درد نیز باشد. بیمار درد را در ناحیه شکم، کمر، پهلو و کشاله ران حس خواهد کرد.در برخی موارد، این عفونت همراه با حالت تهوع و استفراغ نیز می‌شود. علائم ادراری نیز در بیمار شایع است.

از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تکرر ادرار
• فوریت در تخلیه ادرار
• سوزش هنگام ادرار کردن
• ادرار تیره
• بوی بد ادرار
• خستگی عمومی بدن
• هماچوری که همان وجود خون در ادرار است.

افراد مبتلا به پیلونفریت مزمن، ممکن است فقط علائم خفیفی را تجربه کنند یا حتی ممکن است به طور کلی علائم قابل توجهی نداشته باشند.

علت عفونت کلیه در دوران بارداری چیست؟

عفونت کلیه در دوران بارداری، معمولاً از دستگاه ادراری تحتانی ( مجاری ادراری و مثانه ) شروع می‌شود. باکتری‌ها از طریق مجرای ادرار وارد بدن شده و شروع به تکثیر و گسترش در مثانه می‌کنند.

از آنجا باکتری‌ها از طریق حالب به کلیه‌ها منتقل می‌شوند. همانطور که ذکر شد، باکتری‌هایی مانند E. coli اغلب باعث عفونت می‌شوند. با این حال، هرگونه عفونت جدی در جریان خون می‌تواند به کلیه‌ها نیز سرایت کرده و باعث پیلونفریت حاد شود.

برخی از بیماری‌های دستگاه ادراری مانند سنگ کلیه نیز می‎تواند زمینه را برای عفونت کلیه‌ فراهم آورد.

چه چیزهایی خطر بروز عفونت کلیه در دوران بارداری را افزایش می دهد؟

پیلونفریت در دوران بارداری در سه ماهه دوم حاملگی  شایع‌تر می‌باشد.

مادرانی که بارداری اول را تجربه میکنند در خطر بیشتر ابتلا به پیلونفریت هستند.

سن کم مادر هم یک فاکتور خطر برای پیلونفریت در بارداری هست.

پیلونفریت در بارداری اکثرا یک طرفه و در کلیه سمت راست ایجاد میشود ولی در یک چهارم موارد هم هر دو کلیه را درگیر می‌کند.

هر مشکلی که جریان طبیعی ادرار را قطع کند، خطر بیشتری برای بروز عفونت کلیه در دوران بارداری و پیلونفریت حاد را ایجاد خواهد کرد. به عنوان مثال، هر گونه ناهنجاری دستگاه ادراری خطر عفونت ادراری را بیشتر میکند.

همچنین ، مجرای ادرار زنان بسیار کوتاه‌تر از مردان است، بنابراین ورود باکتری‌ها به بدن آنها راحتتر است. این امر زنان را بیشتر در معرض عفونت‌های کلیوی قرار خواهد داد.

• افراد زیر بیش از دیگران در معرض ابتلا به عفونت حاد کلیه قرار دارند:
• افرادی که دارای سنگ کلیه یا  انسداد مجاری ادراری هستند.
• افرادی که دارای سیستم ایمنی سرکوب شده هستند، مانند بیماران دیابتی، HIV ( ایدز) و سرطان
• افرادی که مبتلا به ریفلاکس ادراری (شرایطی که مقدار کمی ادرار از مثانه به حالب و کلیه برمی‌گردد)

این بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشک در ابتدا به بررسی علائم و شرح حال شما خواهد پرداخت. او شما را از نظر تب، حساسیت در ناحیه شکم و کمر بررسی می‌کند. اگر او به عفونت کلیه مشکوک باشد، آزمایش ادرار را درخواست میکند.

آزمایش ادرار به پزشک متخصص کمک می‌کند تا عفونت کلیه در بارداری را تشخیص دهد. وجود گلبول‎های سفید خون و باکتری در ادرار،  نشانه‌هایی از عفونت است. پزشک می‌تواند با استفاده از کشت باکتریایی ادرار، تشخیص قطعی دهد.

البته شیوه‌های دیگری برای تشخیص این بیماری وجود دارد، اما از همه آنها نمی‌توان در دوران بارداری استفاده نمود. سونوگرافی کلیه ها  را بدون نگرانی میتوان در بارداری انجام داد.

درمان عفونت کلیه 

عفونت کلیه در بارداری به طور تهاجمی درمان می‌شود. نیتروفورانتوئین خوراکی و سفالکسین گزینه‌های آنتی بیوتیکی خوبی برای درمان عفونت ادراری تحتانی به‌شمار می‌روند.  ولی در پیلونفریت خانم باردار باید بستری و از آنتی‌بیوتیک تزریقی استفاده شود.

در صورت ابتلا به این بیماری باید آن را جدی بگیرید، عفونت کلیه در دوران حاملگی بیماری نیست که بتوانید به تنهایی و با روش‌های خانگی از عهده  آن برآیید.

در این حالت سلامتی خود و جنین را به خطر خواهید انداخت. شاید مجبور باشید برای چند روز در بیمارستان بستری شوید. در طی این روزها، تیم پزشکی وضعیت سلامتی شما و جنین را تحت نظر خواهند داشت.

و باید بدانید که علی رغم درمان، عفونت راجعه میتواند اتفاق بیفتد که در این موارد پس از درمان مجدد، قرص نیتروفورانتوئین هر شب هنگام خواب تا پایان حاملگی باید خورده شود تا از عفونت مجدد جلوگیری کند.

پیلونفریت در بارداری بر سلامت جنین تاثیرگذار است؟

داشتن عفونت کلیه در بارداری می‌تواند باعث پخش شدن باکتری در جریان خون شود. زنانی که در دوران بارداری به عفونت کلیه مبتلا می شوند با خطر زایمان زودرس و نوزاد با وزن کم مواجه هستند.

عوارض پیلونفریت در بارداری

عفونت کلیه ها در بارداری میتواند منجر به آسیب حاد کلیه ها ، سندرم نارسایی تنفسی ( ARDS ) ، زایمان زودرس ، کم خونی ( همولیز ) ،ورود میکروب به جریان خون ( باکتریمی ) و شوک سپتیک  شود.

  به همین دلیل درمان پیلونفریت در بارداری نیاز به بستری در بیمارستان  و نظارت دقیق به مادر و جنین دارد.

چگونه می توان از این بیماری جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از عفونت کلیه در دوران بارداری، حتما توجه ویژه‎ایی به نظافت ناحیه تناسلی داشته باشید. حتما در طول روز به اندازه کافی آب بنوشید. اجاره ندهید به مرز تشنگی برسید و سپس به فکر آب خوردن بیفتید.

اگر به میزان کافی مایعات دریافت نمایید رنگ ادرار زرد روشن و شفاف خواهد بود. همچنین نوشیدن آب از برزو یبوست در دوران بارداری جلوگیری خواهد کرد. بیشتر زنان در ماه‎های اول بارداری با این مشکل مواجه هستند.

از نگه داشتن ادرار جدا خودداری نمایید.

آیا عفونت کلیه در دوران بارداری منجر به سقط جنین می شود؟

عفونت کلیه در دوران بارداری به عنوان یک بیماری جدی مطرح می‎شود. بروز تب و لرز شرایط را پیچیده‌تر خواهد کرد.  چنانچه در این زمینه اقدامات تشخیصی و درمانی به موقع انجام نشود، احتمال از دست دادن جنین وجود دارد.

با خواندن این مطلب ترس به خود راه ندهید. بدنی هر فردی شرایط منحصربه‌فرد خود را دارد. برای حفظ سلامتی خود و جنین، پزشک متخصص بهترین مشاور شما خواهد بود. اگر به این مورد مشکوک هستید، حتما پزشک را مطلع سازید.