سونوگرافی سلامت جنین چیست و کی باید انجام شود
احتمالاً اگر باردار باشید و یا قصد بارداری داشته باشید و یا همچنین اگر همسر شما باردار است، به این صفحه مراجعه کرده‌اید. در این مطلب قصد داریم در مورد سونوگرافی‌های دوران بارداری یا سونوگرافی سلامت جنین مطالبی را بیان کنیم.
آنچه شما در این محتوا خواهید خواند:
- چرا باید سونوگرافی سلامت جنین انجام دهیم.
- سونوگرافی‌های ضروری دوران بارداری و اهمیت هر کدام
- سونوگرافی غربالگری اول و موارد ارزیابی شده در این سونوگرافی
- از سونوگرافی تا آمنیوسنتز
چرا باید سونوگرافی سلامت جنین انجام دهیم؟
سونوگرافی حاملگی آزمایشی بوده که با کمک امواج صوتی با فرکانس بالا از درون محتویات رحم و جنین تصویربرداری می کند. سونوگرافی می تواند اطلاعات و داده‌های خوبی در مورد پیمایش و غربالگری رشد طبیعی جنین و مشکلات احتمالی جنین را ارائه دهد.
با توجه به اینکه سونوگرافی‌های بارداری معمولی که امروزه بسیار متداول شده است، روش‌های سونوگرافی سه بعدی، چهار بعدی و یا اکوکاردیوگرافی جنین نیز به صورت پیشرفته‌تر موجود است که از دیگر روش‌های تصویربرداری سونوگرافی برای تشخیص سلامت جنین می باشد.
با توجه به اینکه سونوگرافی حاملگی یا سونوگرافی سلامت جنین به دلایل مختلفی از سوی پزشک توصیه میشود، اما از موارد رایجی که سونوگرافی توصیه میشود شامل موارد زیر می باشد:
- در صورتی که در آزمایش خون و یا سونوگرافی‌های قبلی، مشکلات بالقوه‌ای تشخیص داده شود. در این صورت پزشک سونوگرافی ضروری بارداری را توصیه می کند.
- سونوگرافی تعیین جنسیت جنین نیز از دیگر مواردی بوده که مادر و پدرها از پزشک خود درخواست می کنند.
- غربالگری برای اطمینان از سالم بودن وضعیت جنین نیز سبب شده سونوگرافی تست سلامت جنین مورد استفاده قرار گیرد.
- بی خطر بودن تست سونوگرافی سلامت جنین نیز از دیگر مواردی بوده که این روش تصویر برداری برای خبردار شدن از وضعیت جنین مورد استفاده قرار می گیرد.
سونوگرافی‌های ضروری دوران بارداری و اهمیت هر کدام
با توجه به اینکه بسته به شرایط مادر باردار و وضعیت جنین درون رحم تعداد سونوگرافی‌ها از یک فرد به فرد دیگر متفاوت است؛ بنابراین نمی توان یک نسخه ثابت برای همه مادران باردار پیچید. بلکه هر زن بارداری با توجه به روند بارداری خود تعدادی از این تست‌های سونوگرافی سلامت جنین را انجام می دهد.
در زیر به چند مورد از سونوگرافی ضروری بارداری اشاره کرده ایم.
- اولین سونوگرافی در طول سه ماهه اول بارداری
سه ماهه اول بارداری که از هفته یک تا پایان هفته 13 را شامل میشود. ممکن است سونوگرافی سلامت جنین به دلیل موارد زیر توصیه شود.
- تائید باردار بودن یا باردار نبودن و بررسی شکل گیری ساک حاملگی
- بررسی و تخمین زدن سن بارداری و همچنین مشخص شدن تاریخ احتمالی زایمان
- بررسی وضعیت قلب جنین (ممکن است فرد باردار باشد اما جنین قلب نداشته باشد، در این موارد باید اقدامات پزشکی فورا صورت پذیرد.)
- بررسی تک قل یا چند قل بودن جنین
- بررسی و ارزیابی از وضعیت جفت و همچنین آناتومیک رحم، تخمدان و دهانه رحم یا سرویکس
- بررسی حاملگی‌های خارج رحمی یا سقط جنین
- بررسی فاکتورهای هشدار دهند برای رشد غیر طبیعی در جنین
سونوگرافی در طول سه ماهه دوم و سوم بارداری
در سه ماهه دوم (از هفته 14 تا پایان 27) و سه ماهه سوم (از هفته 28 تا 41) ممکن است سونوگرافی سلامت جنین به دلایل زیر انجام شود:
- بررسی وضعیت رشد و موقعیت جنین (حالت بریج یا سفالیک و یا حالت برعکس)
- تعیین جنسیت جنین
- تائید مجدد بارداری‌های چندگانه
- بررسی جفت
- بررسی سندرم داون در بین هفته 11تا 14 صورت می پذیرد. (در این آزمایش براساس تیغه استخوان بینی و همچنین وضعیت گردن این وضعیت ژنتیکی را بررسی می کنند. در سندرم داون رشد جسمانی و عقلانی کودک با تأخیر می باش. در واقع به دلیل وجود یک نسخه اضافه در کروموزوم 21 به وجود می آید.)
- بررسی وضعیت‌های ناهنجاری‌های مادرزادی و همچنین سایر بیماریهای مادرزادی هنگام تولد
- بررسی جنین برای بررسی ناهنجاری‌های آناتومیک (ساختار و شکل و فرم بدن) یا بررسی مشکلات جریان خون
- ارزیابی سطح مایع آمنیوتیک
- بررسی وضعیت و شکل ظاهری تخمدان، رحم، دهانه رحم
- اندازه گیری طول دهانه رحم برای تشخیص زمان زایمان
- بررسی سقط جنین و یا مرگ داخل رحمی
سونوگرافی غربالگری اول و موارد ارزیابی شده در این سونوگرافی
سونوگرافی غربالگری اول به دلیل اینکه داده‌های ارزشمندی در مورد وضعیت جنین ارائه می دهد از این رو بسیار مورد توجه والدین و پزشکان می باشد. در سونوگرافی غربالگری اول اطلاعات مهمی در مورد ناهنجاری‌های کروموزی نوزاد مانند سندروم داون یا تریزومی 21 و همچنین تریزومی 13 و 18 انجام میشود.
نتایج حاصل از این آزمایش نشان دهنده این است که آیا جنین نشانه‌های ناهنجاری و نقص ژنتیکی دارد یا خیر، در سونوگرافی غربالگری اول همانطور که از نامش پیداست، جنین‌های دارای نقص از جنین‌های سالم غربال می شوند.
همانطور که در بالا اشاره کردیم؛ در سونوگرافی غربالگری اول که با نام NT نیز شناخته میشود، نقص‌های ژنتیکی مورد بررسی قرار می گیرد.
به طور خلاصه انواع سونوگرافی‌های دوران بارداری برای تست سلامت جنین شامل:
- سونوگرافی تشخیص ساک حاملگی: باردار بودن یا نبودن
- سونوگرافی NT یا غربالگری اول: بررسی ناهنجاری ژنتیکی مانند سندروم داون
- سونوگرافی آنومالی: بررسی نقص ساختاری و مشکلات رشد مانند قلب، صورت و سایر
- آخرین سونوگرافی: میزان رشد جنین و وزن نسبت به سایر ماه‌های بارداری
سایر سونوگرافی سلامت جنین غیر رایج:
- سونوگرافی داپلر: جریان خون در شریان‌های رحمی ، عروق بند ناف ، عروق مغزی جنین و بررسی جفت از نظر خون‌رسانی در جنینهایی که به کاهش رشد داخل رحمی ( IUGR) شک داریم و یا چسبندگی و تهاجم به دیواره رحمی ( جفت اکرتا ) در مواردی که مادر سابقه قبلی سزارین دارد ، انجام میشود.
- اکوکاردیوگرافی قلب: در صورت وجود نشانه‌های هشدار در سونوگرافی انومالی اسکن ،سابقه بعضی بیماریهای مادر مثل صرع ، دیابت و لوپوس مصرف بعضی داروها در مادر ، در موارد NT بالاتر از نرمال، اکوکاردیوگرافی برای بررسی عملکرد قلب انجام میشود.
- آزمایش پروفایل بیوفیزیکال: در این سونوگرافی سلامت جنین با توجه به پنج فاکتور جنینی ( تنفس ، تون عضلات ، حرکت ، میزان مایع دور جنین و نوار قلب جنین ) ارزیابی میشود و در صورت نمره کامل ۱۰ از ۱۰ یا ۸ از ۸ ( که بدون نوار قلب جنین انجام شده ) خیال پزشک راحت میشود. سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل (BPP ) در بیماریهای زمینه ای مادر مثل دیابت، فشار خون ، لوپوس و … ، گذشتن از وقت زایمان ، احساس کاهش حرکت جنین توسط مادر درخواست میشود.
- سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی: ارائه فیلم از حرکات جنین، در صورت تشخیص پزشک این سونوگرافی بارداری نیز انجام میشود.این سونوگرافی نباید به خاطر اینکه پدر و مادر دوست دارند از قیافه جنین فیلم داشته باشند انجام شود که متاسفانه این روزها یکی از علل آن درخواست پدر و مادر می‌باشد. این سونوگرافی ها در صورتیکه به ناهنجاری صورت ، شکاف کام یا لب ، یا ناهنجاری مغز جنین شک داشته باشیم درخواست میشود.
از سونوگرافی تا آمنیوسنتز
همان طور که در بالا اشاره شد، سونوگرافی حاملگی یک روش تصویر برداری برای تشخیص وضعیت رحم و بررسی سلامت جنین است؛ اما آمنیوسنتز نسبت به سونوگرافی روشی است که تهاجمی‌تر است، اما نتایج حاصل از آن دقیق‌تر می باشد. آمنیوسنتز برای بررسی ناهنجاری و بیماریهای مادرزادی ژنتیکی جنین و یا بررسی وضعیت سندروم داون کودک انجام میشود.
اما چرا از سونوگرافی به آمنیوسنتز می رسیم؟
به دلایل زیر انجام آمنیوسنتز ضروری به حساب می آید.
- غربالگری سه ماهه اول یا دوم پرخطر گزارش شود
- گزارش ناهنجاری ساختاری در سونوگرافی انومالی اسکن مثل هیدروسفالی شدید
- NT بالای سه میلیمتر
- وجود سابقه فامیلی در تولد نوزاد با نقایص ژنتیکی به خصوص سندرم داون
در این روش با استفاده از یک سوزن مخصوص مقدار مشخصی از مایع آمنیون، مایعی که درون کیسه آب قرار گرفته است و نوزاد در آن شناور است. این مایع آمنیون اطلاعات خوبی در مورد وضعیت کروموزومها‌های جنین ارائه می دهد. چون در آمنیوسنتز باید دقت کافی وجود داشته باشد تا به جنین و اندام‌های بدن او آسیبی وارد نشود، از این رو در شرایط ضروری و برای مادران پرخطر و یا مشکوک به سندروم داون توصیه میشود.
جمع بندی و نتیجه گیری
جمع بندی و نتیجه گیری
در این مقاله در مورد اهمیت سونوگرافی و همچنین انواع سونوگرافی حاملگی برای تست سلامت جنین مطالبی را بیان کردیم. علاوه بر این در مورد اهمیت هر یک از سونوگرافی‌های بارداری نیز اطلاعاتی را شرح داده ایم. همانطور که در بالا اشاره شد، هر سونوگرافی در دوران بارداری با توجه به شرایط مادر باردار تجویز میشود. ممکن است مادر بارداری به تمام این سونوگرافی‌های بارداری نیاز نداشته باشد و شاید مادر باردار دیگری به تمامی این سونوگرافی برای غربالگری نیاز داشته باشد. مادران پرخطر معمولاً از نظر بالینی برای سلامت جسمانی و عقلانی جنین باید بیشتر مورد غربالگری و بررسی قرار گیرند.
بدون دیدگاه